ACT voor teams

ACT (Acceptance and Commitment Therapy) is een wetenschappelijk onderbouwde methode die mensen leert anders om te gaan met lastige gedachten, emoties en situaties, in plaats van ze te vermijden of te bestrijden.
Het doel is voor teams het ontwikkelen van een gedeelde psychologische flexibiliteit: open staan voor wat er is en handelen in lijn met de teamwaarden, ook als dat ongemakkelijk voelt.

In een teamcontext gaat het dus niet om “problemen oplossen” of “gevoelens weghalen”, maar om als team te leren ruimte te maken voor verschillen, spanningen en onzekerheid, en tóch samen koers te houden richting datgene wat waardevol is.

De zes kernprocessen van ACT krijgen een teamgerichte vertaling:

1. Acceptatie – ruimte maken voor verschillende meningen en emoties binnen het team.

2. Defusie – gedachten (“het lukt nooit”, “zij doet altijd moeilijk”) herkennen als gedachten, niet als feiten.

3. Contact met het hier en nu – leren vertragen, luisteren en aanwezig zijn in gesprekken.

4. Zelf-als-context – als team leren kijken naar het grotere geheel in plaats van ieders individuele gelijk.

5. Waarden – onderzoeken wat voor ieder teamlid én voor het team als geheel belangrijk is.

6. Toegewijd handelen – concreet gedrag afspreken dat past bij de gezamenlijke waarden, ook als het spannend is.

Kort gezegd: ACT helpt teams om niet langer geleid te worden door spanning of weerstand, maar door gezamenlijke waarden en bewuste keuzes.

Een sterke toepassing van ACT in teamontwikkeling is het werken met waarden. Waarden geven richting, motiveren gedrag en helpen keuzes maken in lastige situaties.

Doel: inzicht krijgen in persoonlijke én collectieve waarden, en ontdekken hoe ze elkaar versterken.

Stap 1 – Persoonlijke waarden

Laat ieder teamlid nadenken over de vraag:

“Wat vind ik écht belangrijk in mijn werk en in de samenwerking met mijn collega’s?”

Gebruik eventueel kaartjes met waarden (zoals: vertrouwen, groei, humor, eerlijkheid, verbinding, resultaat, zorgvuldigheid, autonomie).
Laat iedereen 3–5 persoonlijke waarden kiezen en kort toelichten waarom juist die belangrijk zijn. Vraag eventueel een voorwerp of foto mee te nemen om het verhaal te ondersteunen.

Stap 2 – Delen en herkennen

Laat teamleden hun waarden delen in tweetallen of kleine groepjes.

– Wat valt op?

– Waarin lijken jullie op elkaar?

– Waarin verschillen jullie?
Zo ontstaat bewustzijn over drijfveren binnen het team.

Stap 3 – Collectieve waarden vormen

Ga als hele groep in gesprek:

“Welke waarden zijn voor óns als team belangrijk om goed samen te werken en onze doelen te bereiken?”

Noteer suggesties op post-its of een flap-over. Of teken op een grote Canvas, zodat iedereen er iets op kan zetten. Zo heb je direct een mooie reminder die je aan de muur kunt hangen.
Clusteren, bespreken, en kies uiteindelijk 3–5 kernwaarden die het team als leidraad wil gebruiken.

Stap 4 – Van waarde naar gedrag

Bespreek vervolgens:

– Wat betekent deze waarde concreet in ons gedrag?

– Hoe zien we dit terug in onze dagelijkse samenwerking?

Zo vertaal je waarden naar zichtbaar gedrag en wordt ACT tastbaar in de teamcultuur.